گنبد نمکی پل

گنبد نمکی پل در موقعیت جغرافیایی N2703 E5543 در استان هرمزگان واقع است. این گنبد در فاصله 100 کیلومتری غرب بندرعباس و در 4 کیلومتری شمال بندر پل قرار گرفته است . این گنبد نمکى در کناره خلیج فارس چشم اندازى سرخ رنگ پدید آورده است. یافت کانسار پتاس در این گنبد، ارزش پژوهشى و اقتصادى آن را زیادتر کرده است. در دامنه ها و پیرامون این گنبد نمکى مى توان پدیده‌هاى زیبایى از انحلال و رسوب گذارى نمک و بلورهاى گوناگون را یافت. جویبارهاى نمکى که از این گنبد سرازیر شده اند نوارهاى سپید رنگى را از خود به جاى گذارده‌اند که تا دور دست‌ها دیده مى‌شوند.

گنبد نمکی پل کوهی از نمک هرمز با نام جغرافیایی کوهستان خونونمکی است که به علت اشراف آن به بندر پل تحت عنوان گنبد نمکی پهل(Pohl)  مورد مطالعه قرار گرفته و بهتر است نام درست آن یعنی پل(Pol, Pohl)  به کار رود. نمک کوهستانی لوبیایی شکل را با کشیدگی شمالی جنوبی تشکیل داده که طول آن 8 و عرض آن 4 کیلومتر است, بنابراین 32 کیلومتر مربع وسعت دارد؛ بخشی از آن به وسعت چهار کیلومتر مربع با ارتفاع 600 متر از سطح دریا بیشترین افراز را دارد و یک قله 641 متری را در خود جای داده است؛ یک قله 721 متری نیز در نیمه شمالی گنبد کمی مرتفع تر از نیمه جنوبی است. بخش مرتفع گنبد نمکی پل بسیار شبیه به گنبدهای فعال هرمز از قبیل گنبد نمکی انگوران (30 کیلومتری شمال شرق پل) است اما تضاد کاملی با گنبدهای نمکی گچین (20 کیلومتری شرق پل) و نمکدان (جزیره قشم) دارد. رژیم دریایی که در 9,000 سال قبل گنبدهای گچین و قشم را تقریبا تا نزدیک سطح دریا فرسایش داده در حاشیه های گنبد نمکی پل پرتگاه های دریایی ایجاد کرده است که آثار آن را در کنار جاده بندر خمیر ـ کهورستان می توان مشاهده کرد.

گنبد نمکی پل در امتداد یک زون گسلی شمالی جنوبی انتهای شرقی طاقدیسی به طول 50 کیلومتر را در 60 کیلومتری غرب بندر عباس می برد و روند شرق جنوب شرق این طاقدیس برای 10 کیلومتر منتهی الیه شرقی آن به روند شرق شمال شرق تغییر می کند. کربنات های الیگوسن تا میوسن بخش عمده ای از رخنمون های مرتفع غرب کوه نمک را تشکیل داده و باعث جریان نمک به سمت شرق شده است. ارتفاع کربنات ها و آنهیدریت گچساران در حاشیه شرقی نمک در راس طاقدیس به بیش از 350 متر می رسد؛ در این قسمت محور طاقدیس به سمت شرق به زیر آبرفت دشت های مجاور دریا 25 درجه میل دارد. رودخانه های فصلی که به سمت شرق جریان دارد انتهای طاقدیس را فرسایش داده به طوریکه در جبهه شرقی نمک یک خلیج کوچک بریده شده است که در حال تبدیل به یک شکاف بین قسمت شمالی و جنوبی کوه نمک است. این آبراهه ها به طرف شرق جریان دارد و به رودخانه اصلی می ریزد, این رودخانه نیز در جنوب کوه نمک پل به خلیج فارس می ریزد. اگرچه نمک در کوه پل رنگ های متنوعی دارد (جگری, سبز, قرمز و خاکستری تا سیاه) و حاوی قطعات عظیمی از سنگ های ولکانیکی است اما بیشتر آن سفید است و ویژگی های نمک کامبرین را نشان می دهد تا خصوصیات نمک چرخه ای وندین. لایه هایی از نمک با اندازه دانه, خلوص و رنگ متفاوت طبقه بندی اولیه در نمک را حفظ کرده اند؛ بخشی از طبقه بندی در نزدیک مجرای خروجی بشدت شیب دارد اما بیشتر آن موازی توپوگرافی سنگ های بستر است. راس گنبد تا زمانی که خروج رخ می دهد هموار است اما اکنون پستی و بلندی هایی با اختلاف ارتفاع چند ده متر توسط فرسایش در آن ایجاد شده است. نمک بیشترین رخنمون را در پرتگاه های پر شیب دارد اما رخنمون آن در راس ارتفاعات کمتر است. شیب های نرم تر وهمچنین شبه فلات راس گنبد توسط 10 سانتیمتر تا ده ها متر مارن های برجای حاصل از فرسایش سازند هرمز و غنی از قطعات این سازند (اکسیدهای آهن و ولکانیک ها) پوشیده شده است؛ این پوشش در واقع باقیمانده های برجا پس از انحلال نمک است که البته توسط نمک بالا می آید و به سطح حمل می شود.