کارگاه لنج سازی قشم
حتما توی عکسها و فیلمها یا حتی در واقعیت، لنجهای صیادی و باربری رو دیدید. لنج های چوبی بزرگ و کوچیک که صیادا و بازرگانای جنوب کشورمون، از اونها برای رفت و اومد در آبهای خلیجفارس، دریای عمان یا حتی اقیانوس هند استفاده میکنن.
میدونستید همهی این لنجها توی کشور خودمون و عموما در سواحل خلیجفارس از جمله در قشم ساخته میشن؟ میدونستید که لنجسازی یکی از صنایع خیلی قدیمی در جنوب کشوره که صدها سال قدمت داره و یک تولید ملی-تاریخی به حساب میاد؟
اگه اومدید جزیره قشم، یاتون نره، حتما سری به کارگاه لنج سازی بزنید. مطمئن باشید فکرشو نمیکردین چنین کشتیهای بزرگ و پیچیدهای توی ایران و نه توسط مهندسان صنایع کشتیسازی، بلکه با دستان یک استادکار ماهر و چند کارگر ساخته میشن!
یک کارگاه بزرگ لنج سازی در غرب جزیره
یکی از کارگاههای بزرگ لنج سازی توی قشم، نزدیک روستای گورانه. روستای گوران حدودا یه ساعت از قشم و نیم ساعت هم از بندر لافت فاصله داره (بندر لافت اولین جاییه که وقتی با ماشین وارد قشم میشید، خاک جزیره رو لمس میکنید). و البته خیلی هم از فرودگاه قشم فاصله نداره.
دقت کردید که گفتیم یکی از این کارگاه ها، تو روستای گوران قرار داره! اما کارگاه های دیگه کجان؟! خب بهتون نمیگیم (چشمک) اگه دوست دارید بدونید دیگه کجا میشه از این لنجا پیدا کرد، تو کامنت به این جای دیدنی امتیاز بدید و از ما بپرسید که ما عاشق راهنمایی شما هستیم!!
کارگاه لنج سازی گوران درست بعد از جنگل حرا قرار گرفته. این رو هم اضافه کنیم که روستای گوران در بخش غربی و سر راه جاذبههایی مثل تنگه چاهکوه، دره تندیس ها و غار نمکدان قرار داره. یعنی اینکه توی سفرتون به بخش غربی جزیره، حتما بازدید از کارگاه لنجسازی رو در مسیر رفتن یا برگشتن فراموش نکنید.
صنعت کشتیسازی چند صد ساله
کارگاه کنار روستا و درست همجوار ساحل قرار داره. اولین چیزی که به محض ورود به کارگاه باهاش مواجه میشید، یه لنج خیلی بزرگ چند صد تنی درحال ساخته که وسط کارگاه قرار گرفته.
اینکه خیلی مطمئن میگیم به محض ورود به کارگاه با این صحنه مواجه میشید، به خاطر اینه که متاسفانه در سالهای اخیر به دلیل رکود اقتصادی، صنعت لنج سازی هم مثل خیلی از صنایع دیگه از رونق افتاده و بنابراین ساخت لنج ها خیلی کند پیش میره. پس احتمالا تا این لنج بزرگ هم کار ساختش به پایان برسه، چند سال زمان نیاز داره.
این لنج ها رو عمدتا با چوب میسازن و جالبیش اینجاست که تقریبا هیچ نقشهای برای ساخت اونها وجود نداره. یعنی اینکه استادکارها، نقشهی سهبعدی این لنجها رو توی ذهنشون دارن و قطعه به قطعش رو با دقت و کیفیت خیلی عالی میسازن.
قطعا اگه از نزدیک ببینید باورتون نمیشه که چنین سازهی عظیمی رو بشه بدون نقشههای دقیق و سهبعدی کامپیوتری ساخت. صدها قطعه تخته چوب با دقت کنار هم قرار میگیرن و هزاران میخ و پیچ و مهره اونها رو به هم متصل میکنن. این لنج ها گاهی اوقات تا یک قرن میتونن روی آب شناور باقی بمونن و کار کنن.
چوب بدنهی این لنجها عموما از جنس ساج هست که از کشورهای آفریقایی وارد میشه و هر متر مکعبش ۲۵ میلیون تومنه! بخش دیگهای از چوبهای اسکلت این لنج ها هم از جنس بدنهی درخت اکالیپتوسه که از ایران تهیه میشه. البته لنجهای جدیدتر رو از فایبرگلاس میسازن که ارزونتر و البته کمدوامتره.
یه لنج بزرگ چند صد تنی تا ۳ میلیارد تومن قیمتشه( قیمت سال ۱۳۹۶). البته خوب این قیمت با قیمت کشتیهای ماهیگیری یا باربری مدرن ژاپنی و کرهای قابل مقایسه نیست و خیلی ارزونتر و به صرفهتره.
لنج هایی با موتور ژاپنی
جالبه که بدونید قدیما این لنجها بادبانی بودن. بادبانهای بزرگی که نیروی باد رو مهار میکردن و لنج رو به حرکت در میاوردن. ولی از حدود ۷۰ سال پیش موتورهای دیزلی راه خودشون رو به صنایع لنج سازی ایران باز کردن و از اون موقع تا حالا، لنجسازها از موتورهای بزرگ دیزلی روی این لنجها استفاده میکنن.
موتورهای لنج ها عمدتا ژاپنی هستن و بخش بزرگی از قیمت تمام شدهی لنج رو شامل میشن. در حقیقت این لنجها فقط ظاهر سنتی و قدیمی دارن و در دلشون کلی وسایل مدرن مثل همین موتور، کامپیوتر، جیپیاس و تجهیزات الکترونیکی دیگه قرار داره.
جالبه بدونید که این لنجها با نیروی انسانی کمی ساخته میشه. یعنی با یک نفر استاد کار و نهایتا هفت یا هشت نفر کارگر.
اگه همهچیز در کار ساخت خوب پیش بره و صاحب لنج به موقع بودجه رو تامین کنه، کارگاه میتونه در عرض ۲ سال لنج رو به طور کامل بسازه. بعدا هم که این لنج به آب میره، حتما باید یک نفر ناخدا داشته باشه و حداقل ۶ نفر خدمه. در غیر این صورت گمرک ایران اجازهی خروج نمیده.
خلاصه اینکه صنایع لنجسازی کمکم درحال ناپدید شدن هستن. شاید در آینده دیگه ازین کارگاهها چیزی نمونه و فقط بعضیاشون تبدیل به موزه بشن. اگه میخواین یه کارگاه لنجسازی زنده رو ببینید، حتما سری به این کارگاه نزدیک روستای گوران بزنید.
