هُرمُز جزیره‌ای بیضی‌شکل و گنبدی نمکی در خلیج فارس و در ۱۶ کیلومتری بندرعباس است. این جزیره را به علت موقعیت جغرافیایی آن و مجاورت با تنگه هرمز، کلید خلیج فارس می‌دانند. همین موقعیت است که آن را در طول تاریخ، از نظر راهبردی و بازرگانی از اهمیت خاصی برخوردار ساخته‌است.
تاریخچه جزیره هرمز
نوشتار اصلی: فتح هرمز (۱۶۲۲)
هرمز نام بندری معتبر در مصب رود میناب با خلیج فارس بوده‌است شهر میناب کنونی بر روی خرابه‌های این بندر ساخته شده‌است. هرمز قدیم در اوایل عهد مغول تجارت پر رونقی داشته‌است. با هجوم مغولان در حدود سال ۷۰۰ هجری، مردم شهر هرمز ابتدا به جزیره قشم و سپس به جزیره هرمز که در آن زمان زرون (معرب آن جرون که بعدها نام بندری در محل بندرعباس کنونی شد و به تلفظ پرتغالی بندر گمبرون خوانده شد) نام داشت کوچ نمودند و شهری در آن بنا کردند و نام آن را به یاد شهر قدیم خود هرمز گزاردند.الگو:جغرافیای حافظ ابرو
به تدریج و طی قرون بعد این شهر نام خود را به همه جزیره داد و بندر جرون (گمبرون بعدی) نام خود را از آن وام گرفت. عظمت شهر و جزیره هرمز به قدری شد که دو قرن بعد و تا زمانی که توسط پرتغالی‌ها اشغال شد مرکز ولایات خلیج فارس از جمله بحرین بوده‌است.
شاه عباس در سال ۱۶۲۲ میلادی جزیره هرمز و سواحل جنوبی ایران در خلیج فارس را از اشغال پرتغالی‌ها خارج ساخت و شهرهای هرمز و گمبرون را تخریب نمود و بندر عباس فعلی را بر خرابه‌های گمبرون استوار کرد. هرمز امروز به هیچ عنوان رونق گذشته را ندارد.
ویژگی‌ها جزیره هرمز
سطح جزیره هرمز را طبقات رسوبی و آتشفشانی تشکیل داده‌است. طبقات نمکی نیز به صورت تپه‌هایی قسمت اعظم جزیره را پوشانده‌اند و اغلب از جنس نمک خوراکی هستند. بلندترین نقطه آن ۱۸۶ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بزرگ‌ترین قطر آن هشت کیلومتر است.
استخراج و صدور خاک سرخ جزیره هرمز یکی از مهم‌ترین منابع درآمد اهالی است. نمک آبی و سنگ لاشه از دیگر معادن این جزیره است. شهر هرمز مرکز جزیره هرمز است.
آب شرب این جزیره در قدیم از طریق چاه‌ها تأمین میشد که به‌علت بارش‌های اندک و خشک‌سالی، بعدها آن را با شناور از بندرعباس به هرمز حمل کرده و در آب‌انبارها نگهداری می‌کردند.
سالم نبودن آب و در دسترس نبودن آن برای همگان باعث شد تا در سال ۱۳۸۸ آب‌شیرین‌کن راه‌اندازی شود و به مشکلات آبی مردم جزیره هرمز خاتمه دهد.
جزیره هرمز در میان زمین شناسان به علت این که از انواع خاک‌های مختلف تشکیل شده و تنوع بالایی دارد به بهشت زمین‌شناسی مشهور شده‌است. جزیرهٔ هرمز شامل تپه و کوه‌های آتشفشانی و نمکی است بلندترین نقطهٔ آن ۲۱۰ متر ارتفاع دارد، اطراف آن را جلگههای پست و همواری پوشانده‌است و معادن خاک سرخ و نمک سفید آن شهرت فراوانی دارد.
چیزهایی که درباره جزیره هرمز نمی‌دانید
پایین‌های نقشه و نزدیک قشم، جزیره هرمز قرار گرفته. با قطار می‌روید بندرعباس و سوار لنج می‌شوید و ۳۰ دقیقه بعد در جزیره قشم هستید و بعد از آنجا قایق‌ها شما را به جزیره هرمز می‌برند. جزیره هرمز، جزیره‌ای‌ست پر از شگفتی. سرزمین خاک‌های رنگی. جایی که قرمزی خاک و آبی دریا با هم یکی می‌شوند. جزیره‌ای که می‌گویند یکی از جاهاییست که قبل از مرگ حتما باید دید.
۱-راه‌های رسیدن به جزیره خیلی آسان است، چون از شهرهای مختلف به بندرعباس هم قطار هست و هم هواپیما. از شهرهای تهران، مشهد، یزد، کاشان، اردکان، بافق، سیرجان، میبد و اصفهان می‌توانید با قطار خودتان را به بندرعباس برسانید و از آنجا با لنج ۴۰ دقیقه‌ای راهی هرمز شوید. به بندرعباس که رسیدید لنج‌ها و قایق‌های اسکله که هر ۱۵ دقیقه یکبار از صبح تا ساعت ۴ عصر به سمت قشم و از آنجا به هرمز می‌روند شما را به مقصد می‌رسانند.
۲-قبلاها جزیره هرمز بکرتر بود، بکرتر از این نظر که وقتی هوا مساعد و وقت سفر به جنوب میشد کمتر کسی به مقصدی مثل هرمز فکر می‌کرد. انتخاب یا قشم بود یا کیش. اما وقتی اولین گروه‌های طبیعت‌گردی به هرمز رفتند و آلبوم‌ها پر شد از عکس جایی که تا چشم کار می‌کرد خاک رنگی داشت، آدم‌هایی که سرخوش کنار دریا لمیده بودند و عکس‌هایشان پر از رنگ بود، کم کم هرمز هم بر سر زبان‌ها افتاد و مثل جزیره‌ای ناشناخته کشف شد.
-رفتن به هرمز تجربه متفاوتی را پیش روی آدم می‌گذارد و شاید برای همین هم هست که می‌گویند بدون دیدن این جزیره نباید خدای ناکرده سر را زمین گذاشت. حتما می‌پرسید چه تجربه متفاوتی؟ فوقش دریاست و یک عالمه صخره در اطرافت. ولی فقط یک دریا و صخره نیست. هرمز پر از رنگ است، از خاک گرفته تا صخره‌ها و کوه‌ها و دالان‌ها، قرمز و نارنجی و سفید و زردند و وقتی بین‌شان راه می‌روید و بادی هم بوزد انگار در جزیره‌ای پر رمز و رازید، جایی که با همه جا فرق دارد.
۴-هرمز جزیره‌ای‌ست سن و سال‌دار. در منابع آمده که این جزیره ۶۰۰ میلیون سال قدمت دارد. همان منابع می‌گویند هرمز تا پیش از اینکه مورد حمله مغولان قرار بگیرد تجارت پرورنقی داشته ولی مغول‌ها که آمدند آبادی و زندگی را هم با خودشان بردند. یکسری به قشم کوچ کردند و عده‌ای دیگر به جرون یا بندر گمبرون نقل مکان کردند و در آن شهری ساختند که به یاد شهر قدیم اسمش را هرمز گذاشتند.
۵-وقتی تصمیم به سفر به جزیره هرمز گرفتید باید حسابی خودتان را آماده کنید، چون در هرمز نه خبری از مرکز خرید هست و نه هتل. همه چیز بکر و دست نخورده است و برگه برنده هرمز هم همین بکری و وجود نداشتن عناصر شهری است. وقتی به هرمز رفتید یا باید در خانه محلی‌ها بمانید یا در زیر آسمان آبی و پرستاره.
