حمام گله‌داری هرمزگان
مام گله‌داری یکی از آثار تاریخی شهر بندرعباس واقع در بخش مرکزی شهرستان بندرعباس و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.
این حمام که در محله قلعه‌شاهی (اِوز‌ی‌ها) بندرعباس قرارگرفته در حال حاضر به عنوان موزه مردم‌شناسی استان هرمزگان در حال استفاده است.
این اثر تاریخی به شماره ۲۰۰۳ درفهرست آثار ملی، در سال ۱۳۷۴ خورشیدی به ثبت رسیده‌است.
حمام گله‌داری که به‌اشتباه تنها حمام تاریخی بندرعباس نام‌گرفته و پس از حمام گپ واقع در خیابان امام موسی صدر دومین حمام در بندرعباس بوده‌است.
پس از دهه ۱۳۴۰ و با آمدن لوله‌کشی شهری و حمام به منازل، کم‌کم این حمام به مکانی متروکه تبدیل‌شده بود تا اینکه در اوایل دهه ۱۳۷۰ توسط سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در فهرست آثار ملی ثبت و احیا شده و در چند سال گذشته نیز یک دوره مرمت دیگر را گذرانده و امروز درب آن در روزهای زوج و ساعاتی مشخص برای بازدید عموم باز است.
تا پیش از واگذاری ادارهٔ این بنای تاریخی به میراث فرهنگی، این حمام در دست مستاجرانی بود که قصدشان بیشتر تجارت بود و می‌خواستند از آنجا به‌عنوان انبار استفاده کنند و اگر به همان شکل پیش می‌رفت، شاید امروز تبدیل به یک ساختمان تجاری یا مسکونی می‌شد.
تاریخچه حمام گله‌داری هرمزگان
زنده‌یاد شیخ احمد گله‌داری که از تاجران خیر و متمکن آن زمان بود، با نیت ارائه خدمات اجتماعی به مردم این مکان را تأسیس و به مسجد محل، معروف به مسجد گله‌داری وقف کرد.
طیب نیکونام یکی از اهالی محله قلعه‌شاهی که در دوران کودکی در این حمام استحمام کرده و خاطرات زیادی از آن دارد دربارهٔ فعالیت این حمام گفته‌است: حمام گله‌داری در دو نوبت زنانه و مردانه فعال بود. در نوبت زنان کاملاً قرق می‌شد و زنان با تشریفات خاصی از صبح تا بعدازظهر خود را در حمام می‌گذراندند.
قدمت این حمام به دوره قاجاریه می‌رسد و تاواخر قرن سیزدهم هجری قمری بر می‌گردد. این حمام را تجارتخانه حاج شیخ احمد گله‌داری ساخته و وقف مسجد گله‌داری کرده‌است.
اداره حمام گله‌داری دووجهی است، وجه اصلی آن به دلیل اینکه وقف مسجد گله‌داری است، با تولیت اوقاف اداره شده و وقف‌نامه دارد و از جهت تاریخی و میراثی توسط سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اداره می‌شود.
مصالح ساخت حمام
از آنجا که این ناحیه دارای رطوبت بالایی است مصالح به‌کار رفته در این بنا بیشتر از سنگ‌های دریایی – اسفنجی و ساروج محلی و گچ دستکوب استفاده شده‌است. لازم به ذکراست که سنگ‌های اسفنجی که دارای قابلیت جذب رطوبت بالایی هستند از دریای همجوار تهیه می‌شده‌اند.
تنها عامل تخریب طبیعی بنا رطوبت بسیار بالای منطقه‌است و مصالح بکار رفته در کف حمام آجر فرش است.
مشخصات معماری حمام گله داری
نمای بیرونی حمام
اگر بخواهیم مشخصات حمام گله داری را شرح دهیم، این حمام از سنگ های اسفنجی و ساروج محلی به همراه گچ های دستکوب ساخته شده است. البته برای انتخاب این سنگ ها بالا بودن قدرت جذب رطوبت در این سنگ ها بوده است، با توجه به بالا بردن رطوبت در این منطقه لزوم استفاده از آن‌ها احساس شده است. این سنگ‌های اسفنجی از خلیج فارس تهیه می‌شده‌اند. از سایر مصالح به کار رفته در بنا نیز باید به آجر فرش در کف حمام اشاره کرد. این حمام دارای ۵ گنبد است.
نمای داخلی حمام
فضای داخلی حمامی کمی جذاب تر از نمای بیرونی حمام است و شاید همین خود دلیلی شده تا حمام گله داری به موزه مردم شناسی این شهر هم تبدیل بشود. در داخل این حمام قسمت های مختلفی مثل بینه، سربینه، گرم هانه و خزینه وجود دارد که این موارد درست شبیه به تمامی حمام های تاریخی است که در مناطق کویر مرکزی ساخته می شده است. وقتی می خواهید وارد حمام شوید، یک راهروی هشتی به چشم می خورد که دارای ابعاد کوچکی است و علت کوچک بودن آن هم تنظیم دما و میزان رطوبت محیط داخلی حمام بوده است.
سیستم گرمایشی حمام گله‌داری
جالب است بدانید که آب این حمام از چاهی به عمق ده متر که همچنان هم پابرجاست تامین می شده و در آن زمان که این حمام مورد استفاده داشته برای گرمایش آب حمام از نیروی کمکی گاو که در مسیر (گاورو) «گوچی» که اگر بخواهیم با لهجه ی محلی های این هرمزگان بیان کنیم «گاو و گوچه» می شود استفاده می شده است، به این معنا که چاه چرخ گاوی به طور دائم در حال حرکت بوده و آب را از چاه به انبار ذخیره آب می‌ریخته صورت می‌گرفته است. سیستم گرمادهی حمام شامل انبار سوخت، آتشدان، دیگ، دودکش‌ها و گودال جمع آوری خاکستر است. فضای گرم کننده حمام که به علت نگهداری گرما در عمق زمین قرار گرفته است
تبدیل حمام گله داری به موزه مردم شناسی
پس از این که سال های این بنای تاریخی ارزشمند در استان هرمزگان به فراموشی سپرده شده بود، اما با قرار گیری آن در فهرست آثار ملی ایران از سال ۱۳۷۴ تاکنون مرمت های بسیاری بر روی آن انجام شده تا به نوعی این بنای تاریخی احیا شود و به منظور معرفی تاریخ و آداب و رسوم مردمان هرمزگان استفاده شود. حتما پیشنهاد می کنیم در سفرتان به این شهر حمام گله داری (موزه مردم شناسی) را هم در لیست جاذبه های دیدنی خودتان قرار دهید.
